Cách để Xử lý vết chích của bò cạp

Tải về bản PDF
Cùng viết bởi Jennifer Boidy, RN

Tham khảo

Tải về bản PDF

Có ít nhất 1.500 loài bò cạp trên thế giới, nhưng chỉ có 25 loài tiết ra nọc độc có thể gây hại nghiêm trọng cho người trưởng thành.[1] Tuy nhiên, bất cứ vết chích nào của bò cạp cũng có thể gây phản ứng dị ứng, một hiện tượng cũng rất nguy hiểm. Cho dù xác định được loài bò cạp và biết rằng chúng vô hại, bạn vẫn nên xử lý vết thương và sẵn sàng gọi cấp cứu nếu nhận thấy có bất cứ triệu chứng nào khác ngoài cảm giác đau và sưng nhẹ.

Phần 1
Phần 1 của 3:

Tìm sự trợ giúp y tế

  1. Tiêu đề ảnh Treat a Scorpion Sting Step 01
    1
    Gọi cấp cứu nếu cần thiết. Nếu nạn nhân có các triệu chứng sau đây ngoài đau và sưng nhẹ, bạn hãy gọi cấp cứu ngay. Bạn cũng cần gọi cấp cứu nếu nghi ngờ đó là loài bò cạp nguy hiểm (xem phần nhận dạng loài bò cạp), hoặc nếu nạn nhân là trẻ em, người già, người có bệnh tim hoặc bệnh phổi. Một số triệu chứng nghiêm trọng xảy ra toàn thân bao gồm co thắt cơ, chóng mặt, buồn nôn, nôn, phản ứng dị ứng, và cũng có thể bao gồm các triệu chứng tương tự như trường hợp bị rắn cắn.[2]
    • Tìm danh sách số điện thoại cấp cứu trên internet để biết các số khẩn cấp ở các quốc gia khác.
  2. Tiêu đề ảnh Treat a Scorpion Sting Step 02
    2
    Gọi cho trung tâm chống độc để xin lời khuyên. Nếu chưa cần cấp cứu ngay, bạn hãy gọi cho trung tâm chống độc để kể lại các triệu chứng của bạn và hỏi lời khuyên của chuyên gia. Nếu trung tâm chống độc ở khu vực bạn ở không có tên trong danh sách dưới đây, bạn có thể lên mạng tìm tên vùng bạn ở và từ khóa “trung tâm chống độc”. Nếu không tìm được số điện thoại nào, bạn hãy gọi một trong các số điện thoại đường dài dưới đây, chọn vị trí càng gần nơi bạn ở càng tốt.
  3. Tiêu đề ảnh Treat a Scorpion Sting Step 03
    3
    Mô tả nạn nhân qua điện thoại. Tuổi tác và cân nặng ước đoán của nạn nhân là yếu tố hữu ích giúp nhân viên y tế đánh giá được nguy cơ và khuyến nghị cách xử lý.[3] Nếu nạn nhân có biểu hiện dị ứng hoặc có bệnh lý nào đó, đặc biệt là dị ứng đối với các vết cắn của côn trùng hay với thuốc, bạn hãy báo cho dịch vụ cấp cứu hoặc trung tâm chống độc.
    • Ngoài ra bạn cũng nên mô tả chính xác thời gian nạn nhân bị chích nếu có thể. Nếu không biết chắc chắn, bạn hãy nói như vậy và đề cập đến thời điểm phát hiện ra vết thương.
  4. Tiêu đề ảnh Treat a Scorpion Sting Step 04
    4
    Mô tả con bò cạp với nhân viên trợ giúp y tế qua điện thoại. Dịch vụ trả lời cấp cứu có thể không có khả năng đưa là lời khuyên qua điện thoại, nhưng trung tâm chống độc thường sẽ yêu cầu bạn mô tả chi tiết con bò cạp. Xem phần nhận dạng các loài bò cạp về các dấu hiệu nguy hiểm và cách bắt con bò cạp nếu nó vẫn ở quanh đó.
  5. Tiêu đề ảnh Treat a Scorpion Sting Step 05
    5
    Tìm người theo dõi nạn nhân và đưa họ đến bệnh viện nếu cần thiết. Do nọc độc của bò cạp có thể gây ra tình trạng cử động vô thức của các cơ, nạn nhân có thể không lái xe hoặc đi bộ được nếu phát triển các triệu chứng nguy hiểm. Bạn cần tìm ai đó có xe hơi hoặc các phương tiện đi lại khác có thể đưa nạn nhân đến bệnh viện, trong trường hợp họ không thể tiếp cận với dịch vụ cứu thương. Không nên để nạn nhân ở một mình trong vòng ít nhất 24 giờ, và tốt nhất là nên theo dõi trong một tuần tiếp theo nếu các triệu chứng trở nặng.[4]
    Quảng cáo
Phần 2
Phần 2 của 3:

Xử lý vết chích tại nhà

  1. Tiêu đề ảnh Treat a Scorpion Sting Step 06
    1
    Tìm sự chăm sóc y tế nếu có các triệu chứng nghiêm trọng. Bất luận thế nào, các nạn nhân là trẻ em, trẻ sơ sinh, người già và những người có bệnh tim hoặc phổi đều cần được chăm sóc y tế nếu bị bò cạp chích. Tuy vậy, hầu hết các vết chích của bò cạp đều có thể điều trị tại nhà, mặc dù loại nọc độc nguy hiểm nhất đòi hỏi phải điều trị chuyên khoa. Bạn hãy tìm sự trợ giúp y tế ngay nếu nhận thấy một trong các triệu chứng dưới đây.[5] [6]
    • Nôn, đổ mồ hôi, chảy nước dãi hoặc sùi bọt mép
    • Tiểu tiện hoặc đại tiện không kiểm soát
    • Giãy giụa hoặc co quắp cơ, bao gồm cử động vô thức ở đầu, cổ, mắt hoặc bước đi loạng choạng
    • Nhịp tim tăng hoặc bất thường
    • Khó thở, khó nuốt, nói hoặc nhìn khó khăn
    • Sưng to do phản ứng dị ứng
  2. Tiêu đề ảnh Treat a Scorpion Sting Step 07
    2
    Tìm vị trí vết thương. Vết chích của bò cạp có thể sưng to hoặc không. Tuy nhiên, bất cứ vết chích nào của bò cạp cũng đều gây đau nhói hoặc cảm giác bỏng rát khi bị chích, sau đó là cảm giác như kim châm và tê. Vùng bị chích thường ở phần dưới cơ thể, nhưng cũng có thể ở bất cứ khu vực nào trên cơ thể.
  3. Tiêu đề ảnh Treat a Scorpion Sting Step 08
    3
    Rửa vùng da bị chích bằng xà phòng và nước. Cẩn thận cởi bỏ quần áo xung quanh vết thương và rửa nhẹ nhàng. Bước này giúp loại bỏ mọi dấu vết nọc độc còn lưu lại xung quanh vết chích và giữ cho vết thương sạch để giảm nguy cơ nhiễm trùng.
  4. Tiêu đề ảnh Treat a Scorpion Sting Step 09
    4
    Giữ yên vùng bị chích và đặt ở vị trí thấp hơn tim. Không như một số vết thương khác, vết thương do bò cạp chích không bao giờ nên để cao hơn tim, vì điều này sẽ khiến nọc độc lan ra toàn bộ cơ thể nhanh hơn. Giữ cho vết thương ở vị trí thấp hơn tim và hạn chế cử động để ngăn tim đập nhanh hơn, khiến nọc độc lan ra nhanh hơn.[7]
  5. Tiêu đề ảnh Treat a Scorpion Sting Step 10
    5
    Trấn an nạn nhân. Trạng thái lo lắng hoặc hốt hoảng có thể khiến tim đập nhanh hơn, từ đó tốc độ hấp thụ nọc độc cũng nhanh hơn. Bạn nên trấn an nạn nhân nếu có thể và tránh để họ cử động. Nhắc họ rằng phần lớn vết chích của bò cạp không để lại bất cứ tổn thương vĩnh viễn nào.
  6. Tiêu đề ảnh Treat a Scorpion Sting Step 11
    6
    Chườm túi lạnh hoặc túi đá lên vùng da bị chích.[8] Độ lạnh giúp làm chậm tốc độ nọc độc lan trong máu, giảm sưng và làm tê cảm giác đau. Chườm túi lạnh hoặc túi đá khoảng 10-15 phút mỗi lần, chờ một khoảng thời gian tương tự giữa mỗi lần chườm. Cách điều trị này có hiệu quả nhất trong vòng 2 tiếng sau khi bị thương.[8]
    • Nếu nạn nhân có vấn để về hệ tuần hoàn, thời gian chườm đá chỉ nên là 5 phút mỗi lần để tránh tổn thương.[9]
  7. Tiêu đề ảnh Treat a Scorpion Sting Step 12
    7
    Uống thuốc giảm đau không kê toa. Sử dụng thuốc ibuprofen, aspirin, hoặc acetaminophen để giảm đau và bớt khó chịu. Luôn tuân theo chỉ dẫn trên nhãn hộp thuốc. Không dùng thuốc giảm đau nhóm opioid (thuốc có nguồn gốc từ thuốc phiện) vì chúng có thể ức chế hô hấp. Ibuprofen và aspirin là tốt nhất, do chúng đều là loại thuốc chống viêm không chứa steroid có tác dụng giảm sưng. [10] Tìm sự chăm sóc y tế nếu đau dữ dội.
  8. Tiêu đề ảnh Treat a Scorpion Sting Step 13
    8
    Sơ cứu nếu cần thiết . Tình trạng bất tỉnh hoặc co thắt nghiêm trọng hiếm khi xảy ra, nhưng nếu có, bạn cần gọi cấp cứu ngay lập tức. Học các bước hồi sức tim phổi cơ bản và nhanh chóng thực hiện cho nạn nhân nếu bạn nghi ngờ họ bị ngưng tim.
  9. Tiêu đề ảnh Treat a Scorpion Sting Step 14
    9
    Đến bác sĩ kiểm tra lại. Ngay cả khi đã cảm thấy hồi phục với các liệu pháp điều trị tại nhà, bạn vẫn rất nên đến bác sĩ hoặc chuyên viên y tế để kiểm tra lại. Để giảm rủi ro nhiễm trùng và các biến chứng khác, có thể bạn sẽ được khuyến nghị tiêm phòng uốn ván, uống thuốc giãn cơ hoặc dùng kháng sinh. Không tự ý uống các loại thuốc này nếu không có chỉ định của bác sĩ.
    Quảng cáo
Phần 3
Phần 3 của 3:

Nhận dạng bò cạp

  1. Tiêu đề ảnh Treat a Scorpion Sting Step 16
    1
    Chỉ bắt con bò cạp nếu bạn có thể thực hiện điều này một cách an toàn. Bạn nên ưu tiên cứu chữa nạn nhân hơn là bắt con bò cạp. Tuy nhiên, việc nhận dạng loài bò cạp sẽ cho phép bạn xác định có cần điều trị y tế hay không, và trong trường hợp đó là loài bò cạp có nọc độc, nó sẽ giúp chuyên viên y tế lựa chọn cách điều trị đúng.[11] Nếu có lọ thủy tinh kích cỡ lớn hơn con bò cạp nhiều lần (dung tích khoảng 1 lít thường là thích hợp), bạn có thể cố gắng bắt nó để chuyên gia có thể nhận dạng.[12] [13] Tuy nhiên, nếu bạn không nhìn thấy con bò cạp hoặc không có vật đựng thích hợp, thì không nên cố gắng thực hiện bước này.
    • Tìm một chiếc lọ thủy tinh lớn, đủ rộng để có thể chụp lên con bò cạp dễ dàng, đồng thời đủ cao để con bò cạp không thể chích vào tay bạn khi bạn cầm úp ngược lọ. Nếu có, bạn hãy dùng kẹp gắp dài ít nhất 25 cm.
    • Bắt con bò cạp bằng lọ hoặc kẹp gắp. Cầm ngược chiếc lọ và úp gọn lên con bò cạp. Nếu có kẹp gắp đủ dài để có thể sử dụng ngoài tầm nguy hiểm, bạn hãy gắp chặt con bò cạp và bỏ vào lọ.
    • Vặn nắp lọ. Nếu chiếc lọ đang úp, bạn hãy luồn một miếng giấy “cứng” hoặc bìa các tông bên dưới miệng lọ, giữ bên ngoài và lật chiếc lọ lại. Đậy nắp lọ hoặc dùng một cuốn sách to, nặng chặn lên trên miệng lọ.
  2. Tiêu đề ảnh Treat a Scorpion Sting Step 17
    2
    Chụp ảnh con bò cạp nếu bạn không bắt được nó. Nếu không có công cụ thích hợp để bắt con bò cạp, bạn có thể chụp ảnh nó. Chụp nhiều ảnh ở nhiều góc độ khác nhau nếu có thể. Việc có những hình ảnh để đối chiếu sẽ giúp bạn nhận ra các chi tiết mà bạn có thể không nhớ, và nếu cần tìm sự chăm sóc chuyên môn thì nó sẽ giúp chuyên viên y tế xác định loài bò cạp.
  3. Tiêu đề ảnh Treat a Scorpion Sting Step 18
    3
    Mặc định rằng bò cạp có đuôi mập có thể nguy hiểm. Những loài bò cạp có ngòi và đuôi dày, mập thường nguy hiểm hơn những con bò cạp có ngòi mỏng.[14] Mặc dù việc bắt hoặc chụp ảnh con bò cạp vẫn có ích trong việc nhận dạng loài bò cạp, bạn vẫn nên tìm sự chăm sóc y tế ngay cả khi không xuất hiện các triệu chứng nghiêm trọng, đặc biệt nếu bạn ở châu Phi, Ấn Độ hoặc Mỹ.
    • Nếu chỉ nhìn rõ cặp càng của con bò cạp, bạn có thể ước lượng độ rủi ro qua cặp càng của nó: cặp càng to, khỏe thường biểu thị rằng con bò cạp này dựa vào cặp càng để tự vệ hơn là dựa vào nọc độc. Đây không phải là điều hiển nhiên, nhưng cũng là một thông tin hữu ích để bạn báo lại cho chuyên viên y tế.
  4. Tiêu đề ảnh Treat a Scorpion Sting Step 19
    4
    Nhận dạng các loài bò cạp nguy hiểm ở Hoa Kỳ và bắc Mexico. Nếu đang ở vùng tây nam Hoa Kỳ hoặc bắc Mexico, bạn nên lên mạng tìm hình ảnh của loài "bò cạp thân lông Arizona" (Arizona bark scorpion) và so sánh với con bò cạp vừa gây ra vết thương. Lưu ý rằng bò cạp ở vùng cao thường có sọc, trong khi bò cạp sống ở sa mạc thường có một màu da hoặc nâu sáng. Vết chích của các loài bò cạp này có thể gây tử vong và cần chăm sóc y tế khẩn cấp.[15]
    • Nếu bạn ở những vùng khác của nước Mỹ thì ít có rủi ro tổn thương nghiêm trọng do vết thương của bò cạp.[16] Bạn vẫn nên xử lý vết thương như mô tả ở trên và sẵn sàng đến bác sĩ nếu có phản ứng dị ứng hoặc các triệu chứng nghiêm trọng khác.
  5. Tiêu đề ảnh Treat a Scorpion Sting Step 20
    5
    Nhận dạng các loài bò cạp nguy hiểm ở Trung Đông và châu Phi. Loài bò cạp "thần chết sa mạc" (deathstalker scorpion), còn gọi là bò cạp sa mạc Israel, phát triển đến 11,5 cm, có thể có nhiều màu sắc khác nhau và cặp càng cũng có nhiều kích cỡ.[17] [18] Do nguy cơ suy tim hoặc phổi liên quan đến vết chích của loài bò cạp này, bất cứ vết cắn của con bò cạp nào có kích thước nhỏ hơn bàn tay của người lớn sống trong vùng này đều phải được điều trị y tế càng sớm càng tốt.
    • Như đã đề cập ở trên, những con bò cạp có đuôi mập đều có thể cực kỳ nguy hiểm, và nhiều loài được tìm thấy trong vùng này.
    • Những loài bò cạp có đuôi mỏng và không được xác định thường có độ rủi ro thấp, nhưng vì số lượng các loài bò cạp ở châu Phi quá lớn và không phải tất cả các loài đều được nghiên cứu kỹ, bạn cần sẵn sàng tìm sự chăm sóc y tế nếu có bất cứ triệu chứng nào khác ngoài cảm giác đau và sưng nhẹ.
  6. Tiêu đề ảnh Treat a Scorpion Sting Step 21
    6
    Nhận dạng các loài bò cạp nguy hiểm ở Trung Mỹ và Nam Mỹ. Hầu hết các loài bò cạp ở vùng này không nguy hiểm đối với người trưởng thành, nhưng cũng có vài ngoại lệ. Một trong những loài nguy hiểm là "bò cạp vàng Brazil” (Brazilian yellow scorpion); cũng như nhiều loài bò cạp nguy hiểm khác, chúng thường có đuôi dày, mập.[19]
  7. Tiêu đề ảnh Treat a Scorpion Sting Step 22
    7
    Nhận dạng các loài bò cạp nguy hiểm ở các vùng khác. Ít loài bò cạp trong số còn lại có thể gây tổn thương nghiêm trọng hoặc gây tử vong cho người lớn, nhưng vì không phải tất cả các loài bò cạp đều được nhận dạng, do đó tốt nhất là bạn vẫn nên tìm trợ giúp y tế nếu nạn nhân có các triệu chứng khác ngoài đau và sưng nhẹ tại vị trí vết chích.
    • Vết chích từ loài bò cạp nhỏ, màu đỏ hoặc cam ở Ấn Độ, Nepal, hay Pakistan nên được chăm sóc y tế ngay lập tức.[20] Chúng có thể là loài bò cạp đỏ Ấn Độ (Indian red scorpions).
    • Ít có rủi ro tử vong và tổn thương nghiêm trọng cho người trưởng thành do nọc độc của bò cạp từ châu Âu, Úc hoặc New Zealand.[21] [22] Việc nhận dạng vẫn là ý tốt trong trường hợp bạn thực sự có các triệu chứng nặng và cần phải báo cho nhân viên y tế.
    Quảng cáo

Lời khuyên

  • Bò cạp không để lại ngòi chích trong vết thương. Bạn không cần phải lấy vật nào ra khỏi vết thương.
  • Luôn kiểm tra giày trước khi đi vào chân. Bò cạp ưa những nơi ấm, ẩm và tối.
  • Khi đi lang thang trong những vùng có bò cạp sinh sống, bạn nên tránh những nơi tối tăm, bao gồm cả các hòn đá nhỏ. Thông thường không chỉ có bò cạp mà các loài động vật săn mồi cũng ẩn nấp ở những nơi này.
  • Giảm mức độ rủi ro bị bò cạp chích bằng cách tránh những nơi tối, mát và ẩm như các đống gỗ và các góc tầng hầm. Để kiểm tra sự hiện diện của chúng trong nhà, bạn hãy thực hiện những bước sau:[23]
    • Mua đèn pin hoặc đèn xách tay ánh sáng cực tím, hoặc gắn bóng đèn cực tím vào giá đèn.
    • Dùng đèn soi từng phòng trong nhà, những nơi bạn nghi ngờ có bò cạp xâm nhập.
    • Tìm ánh sáng màu xanh phản quang. Đó là màu phát ra từ bò cạp dưới ánh đèn tia cực tím.

Cảnh báo

  • Không cắt vào vị trí vết thương, vì điều này có thể gây chảy máu hoặc nhiễm trùng nguy hiểm và cũng không thể loại bỏ nọc độc ra khỏi máu.
  • Không cố hút nọc độc bằng miệng. Chuyên viên y tế có thể cố gắng hút nọc ra bằng dụng cụ hút, nhưng điều này cũng không chắc có hiệu quả.[24]

Bài viết wikiHow có liên quan

Lấy Mảnh kính vỡ Ra khỏi Chân
Cách để
Lấy Mảnh kính vỡ Ra khỏi Chân
Cách để
Sử dụng túi chườm nước nóng
Xử lý khi cắn phải lưỡi
Cách để
Xử lý khi cắn phải lưỡi
Xử lý khi bị nhím biển đâm
Cách để
Xử lý khi bị nhím biển đâm
Cách để
Quấn băng ngón tay cái
Lấy dị vật ra khỏi tai
Cách để
Lấy dị vật ra khỏi tai
Lấy dằm dưới móng
Cách để
Lấy dằm dưới móng
Loại bỏ dằm đâm sâu trong da
Cách để
Loại bỏ dằm đâm sâu trong da
Sống sót qua thảm họa tận thế
Cách để
Sống sót qua thảm họa tận thế
Nhanh chóng Hết Buồn Nôn
Cách để
Nhanh chóng Hết Buồn Nôn
Chữa vết bỏng phồng rộp trên ngón tay
Cách để
Chữa vết bỏng phồng rộp trên ngón tay
Xử lý khi bị Cá đuối Chích
Cách để
Xử lý khi bị Cá đuối Chích
Cách để
Chăm sóc vết dao đâm
Điều trị vết cắn do ruồi hút máu
Cách để
Điều trị vết cắn do ruồi hút máu
Quảng cáo

Tham khảo

  1. ↑ http://askabiologist.asu.edu/explore/not-so-scary-scorpions
  2. ↑ http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/scorpion-stings/symptoms-causes/dxc-20252164
  3. ↑ http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/002850.htm
  4. ↑ http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/002850.htm
  5. ↑ http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/scorpion-stings/basics/symptoms/con-20033894
  6. ↑ http://www.fda.gov/ForConsumers/ConsumerUpdates/ucm266515.htm
  7. ↑ http://emedicine.medscape.com/article/168230-treatment
  8. ↑ 8,08,1http://emedicine.medscape.com/article/168230-treatment
  9. ↑ http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/002850.htm
  1. ↑ http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/scorpion-stings/basics/definition/con-20033894
  2. ↑ http://emedicine.medscape.com/article/168230-treatment
  3. ↑ http://www.ipm.ucdavis.edu/PMG/PESTNOTES/pn74110.html
  4. ↑ http://kidshealth.org/kid/ill_injure/bugs/scorpion.html
  5. ↑ http://www.biodiversityexplorer.org/arachnids/scorpions/dangerous.htm
  6. ↑ https://www.tripsavvy.com/types-of-arizona-scorpions-2683030
  7. ↑ http://www.netdoctor.co.uk/travel/diseases/scorpions_and_spiders.htm
  8. ↑ http://www.scorpionworlds.com/deathstalker-scorpion/
  9. ↑ http://nyp.org/deathstalkerscorpion/scorpion_facts.html<
  10. ↑ https://www.planetdeadly.com/animals/worlds-dangerous-scorpions
  11. ↑ http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1359678
  12. ↑ http://greenerme.com/green-solutions-global-eco-forum/enviro-stories/scorpions-in-sydney-homes.php
  13. ↑ http://www.to-tuscany.com/local-tuscany/local-wildlife/scorpions/
  14. ↑ http://www.fda.gov/ForConsumers/ConsumerUpdates/ucm266515.htm
  15. ↑ http://emedicine.medscape.com/article/168230-treatment

Về bài wikiHow này

Jennifer Boidy, RN
Cùng viết bởi:
Jennifer Boidy, RN
Y tá được hành nghề
Bài viết này đã được cùng viết bởi Jennifer Boidy, RN. Jennifer Boidy là y tá hành nghề tại Maryland. Cô đã nhận bằng liên kết khoa học về điều dưỡng của trường Cao đẳng Cộng đồng Carroll vào năm 2012. Bài viết này đã được xem 35.262 lần.
Chuyên mục: Sơ cứu và Cấp cứu
Ngôn ngữ khác
Trang này đã được đọc 35.262 lần.

Bài viết này đã giúp ích cho bạn?

Quảng cáo