Cách để Viết bài phân tích nhân vật

Cùng viết bởi Jamie Korsmo, PhD

Để học cách viết một bài phân tích nhân vật, bạn cần đọc thật kỹ tác phẩm văn học và lưu ý những điều mà tác giả tiết lộ về nhân vật thông qua các đoạn hội thoại, diễn tiến và tình tiết của câu chuyện. Các nhà phân tích văn học sẽ viết về vai trò của từng nhân vật trong tác phẩm. Nhân vật chính diện là quan trọng nhất, và nhân vật đóng vai ác trong sự xung đột với nhân vật chính được gọi là phản diện. Những nhà văn vĩ đại thường tạo ra các nhân vật nhiều khía cạnh, vì vậy, bài phân tích nhân vật nên tập trung vào sự phức tạp này. Sau đây là một số điều bạn cần nhớ khi viết bài phân tích nhân vật.

Phần 1

Phần 1 của 3:
Bắt đầu

1
Chọn nhân vật. Với bài phân tích nhân vật do trường giao, có lẽ bạn sẽ được chỉ định nhân vật cần phân tích. Nhưng nếu được chọn, bạn chỉ nên xem xét các nhân vật đóng vai trò năng động trong truyện. Các nhân vật có tính cách quá đơn giản (tính cách một chiều – người hoàn toàn tốt hoặc hoàn toàn xấu không có động cơ phức tạp để xem xét) không phải là các lựa chọn tốt cho bài phân tích nhân vật.^{[1]
X
Nguồn nghiên cứu}
- Ví dụ, nếu định phân tích một nhân vật trong tiểu thuyết kinh điển Huckleberry Finn của Mark Twain, bạn có thể cân nhắc chọn Huck hoặc Jim, một nô lệ chạy trốn, vì đó là các nhân vật động lực, biểu hiện nhiều cung bậc cảm xúc và thường có những hành động khó đoán, từ đó tạo nên diễn biến của cốt truyện.
- Có lẽ bài phân tích nhân vật sẽ kém hiệu quả hơn nếu bạn chọn nhân vật quận công hay đức vua, hai kẻ bịp bợm mà Huck và Jim gặp ở Arkansas, bởi họ chỉ đóng vai trò tương đối phụ trong truyện, họ không biểu hiện nhiều loại cảm xúc, và trên hết, đó chỉ là những nhân vật bổ sung (câu chuyện cần một ngã rẽ khôi hài và cái cớ để Jim và Huck tách ra, từ đó Huck mới có khoảnh khắc bất hủ Thôi được, mình sẵn sàng đi xuống địa ngục!, trong đó quận công và đức vua lấp vào vai trò này).
2
Đọc truyện và để tâm đến nhân vật đã chọn. Cho dù trước đây đã đọc tác phẩm đó rồi, bạn vẫn cần phải đọc lại, bởi vì bạn sẽ nhận ra những chi tiết mới liên quan đến nhiệm vụ mà bạn đang ghi nhớ trong đầu. Chú ý đến từng chỗ trong truyện mà nhân vật của bạn xuất hiện và suy xét những điều sau:
- Tác giả miêu tả họ như thế nào?
  - Ví dụ, với nhân vật Huck Finn, bạn có thể nghĩ xem tác giả đã miêu tả ra sao về Huck, một cậu bé vốn sinh ra và lớn lên ở vùng xa xôi hẻo lánh nhưng rõ ràng phải vật lộn với những vấn đề lớn và liên quan đến những vấn đề xã hội phức tạp như chế độ nô lệ và tôn giáo.
- Những mối quan hệ giữa nhân vật đó với các nhân vật khác như thế nào?
  - Suy nghĩ xem Huck quan hệ như thế nào với Jim, một nô lệ chạy trốn, cả ở đầu truyện và cuối truyện. Nghĩ về quan hệ của Huck với người cha nghiện rượu bạo ngược của cậu, và điều đó đã hình thành nên tính cách của cậu như thế nào.
- Các hành động của nhân vật đã tác động đến cốt truyện như thế nào?
  - Huck là nhân vật chính, như vậy hiển nhiên là các hành động của cậu là quan trọng. Nhưng có điều gì đặc biệt về cách hành động của Huck? Điều gì đã khiến cho các quyết định của cậu khác biệt với những người khác trong cùng tình huống đó? Bạn có thể nói về cách mà Huck quyết định cứu Jim khỏi những người có ý định trả anh ta về cho chủ, vì cậu cho rằng chế độ nô lệ là sai trái, cho dù ý nghĩ này đi ngược lại mọi điều mà cậu đã được dạy bảo.
- Nhân vật của bạn phải đương đầu với những khó khăn gì?
  - Nghĩ xem Huck đã trưởng thành và khôn ngoan hơn như thế nào trong suốt câu chuyện. Ở đầu truyện, cậu hay bị cuốn vào những mưu kế (chẳng hạn như giả chết); tuy nhiên, về sau Huck biết tránh những trò lừa đảo mà cậu nhìn thấy (như khi Huck cố gắng rũ bỏ hai kẻ gian xảo là quận công và nhà vua).
3
Ghi chú. Ghi lại mọi yếu tố quan trọng giúp khắc họa sâu thêm về nhân vật chính khi bạn đọc truyện lần thứ hai. Ghi chú bên lề và gạch dưới những đoạn quan trọng.
- Bạn cũng có thể để sẵn một cuốn số ghi chép để theo dõi những suy nghĩ của bạn về nhân vật khi đọc truyện.
4
Chọn ý chính. Thu thập tất cả các ghi chú của bạn về nhân vật và cố gắng nghĩ về ý chính có liên quan đến các ghi chú đó. Đây sẽ là câu luận đề cho bài phân tích nhân vật. Nghĩ về các hành động, động cơ của họ và kết cục của câu chuyện. Có thể câu luận đề của bạn nói về một nhân vật tiêu biểu cho một cậu bé đang lớn vật lộn với các khó khăn như thế nào, hoặc nêu lên bản tính lương thiện của con người. Có thể nhân vật của bạn cho người đọc thấy rằng con người dù mắc lỗi lớn đến đâu thì họ vẫn có khả năng chuộc lỗi và đáng được tha thứ.
- Trong ví dụ về Huck Finn, bạn có thể nêu lên thói đạo đức giả của xã hội văn minh, bởi về bản chất, cuốn tiểu thuyết kể về một cậu bé được nuôi dạy với tư tưởng ủng hộ chế độ nô lệ, nhưng qua các trải nghiệm khi đi dọc dòng sông cùng với Jim, cậu đã biết quý trọng Jim như một con người và xem anh là bạn chứ không đối xử với anh như một nô lệ. Tương tự, chính người cha của Huck đã bắt và biến Huck thành “nô lệ”. Tình huống đó đã thôi thúc Huck bỏ trốn và đồng cảm với khao khát tìm kiếm tự do của Jim. Xã hội thời đó xem sự bỏ trốn của Huck là công bằng và hợp đạo lý, nhưng việc Jim bỏ trốn là một tội lỗi nghiêm trọng đối với dân chúng thành thị. Sự trái ngược này là vấn đề cốt lõi của truyện.
5
Lập dàn ý. Khi đã quyết định ý chính của bài phân tích, bạn cần lập một dàn ý ngắn gọn cho các dẫn chứng. Ghi chú vào từng chỗ trong đoạn văn có nhân vật thể hiện tính cách mà bạn đã chọn để nêu lên trong câu luận đề. Đưa thêm vào các dẫn chứng có thể giúp phân tích sâu hơn về nhân vật.^{[2]
X
Nguồn nghiên cứu}
- Dàn ý sẽ sắp xếp các ý và giúp bạn duy trì dòng suy nghĩ khi viết bài phân tích.
Quảng cáo

Phần 2

Phần 2 của 3:
Viết bài phân tích nhân vật

1
Viết phần mở đầu. Luôn ghi nhớ chủ đề trong đầu, chuẩn bị phần giới thiệu về nhân vật bạn đã chọn và vai trò của nhân vật trong tác phẩm.
- Phần mở đầu cần nêu chủ đề của bài phân tích, tiết lộ đủ thông tin, gợi sự thích thú cho người đọc và câu luận đề.
2
Miêu tả ngoại hình của nhân vật. Miêu tả dáng vẻ bề ngoài của nhân vật và cho thấy diện mạo của nhân vật tiết lộ gì về con người của họ. Nhớ trích dẫn hoặc diễn ý trực tiếp từ tác phẩm.
- Nghĩ về bộ quần áo rách rưới của Huck và những chi tiết nói về tính cách của cậu bé. Bàn luận về cách Huck ăn mặc như một cô bé để dò tin tức trong thành phố và sự thay đổi diện mạo này ảnh hưởng thế nào đến phân tích của bạn về Huck.
3
Bàn luận về lai lịch của nhân vật. Nếu có thông tin, bạn hãy đưa vào bài phân tích các chi tiết về tiểu sử của nhân vật (một số chi tiết có thể phải suy diễn). Tiểu sử của nhân vật không thể không ảnh hưởng đến cá tính và sự phát triển tính cách của họ, do đó bàn luận về tiểu sử của nhân vật là điều quan trọng, nếu bạn có thể làm được. Nhân vật được sinh ra và lớn lên ở đâu/vào thời gian nào? Họ nhận được nền giáo dục nào? Những trải nghiệm trong quá khứ của nhân vật ảnh hưởng ra sao đến lời nói và hành động của họ?
- Bàn về mối quan hệ giữa Huck với cha cậu, giữa cậu với bà quả phụ Douglas và cô Watson, những người đã chăm sóc Huck. Những nhân vật này có ảnh hưởng như thế nào đến quá trình phát triển của Huck? Sự tương phản giữa người cha nghiện rượu của Huck và các quý bà bảo thủ mà sau đó đã chăm sóc cậu chính là một thể liên tục của hành vi xã hội để bạn phân tích và suy xét xem niềm tin/hành động của Huck rơi vào khoảng nào trong thể liên tục đó.
4
Đề cập đến ngôn ngữ của nhân vật. Phân tích ngôn ngữ mà nhân vật sử dụng trong toàn bộ tác phẩm. Nhân vật sử dụng cùng một thứ ngôn ngữ từ đầu đến cuối hay có sự thay đổi kể từ phần mở đầu truyện đến phần kết truyện?
- Huck là một cậu bé nghịch ngợm và thường ăn nói theo kiểu mà bà Douglas không hài lòng. Cậu cũng rất cố gắng nghe lời bà và cư xử đúng mực khi ở trong nhà thờ nhưng rồi lại thường xuyên phạm lỗi, và qua hành động và lời nói, cậu tự nhận mình là người kém xa kiểu cách lễ phép mà cậu đang cố ra vẻ hoặc như bà quả phụ mong muốn.
5
Viết về cá tính của nhân vật. Nhân vật hành động dựa theo cảm xúc hay lý trí? Nhân vật đã thể hiện giá trị gì qua lời nói và hành động của mình? Nhân vật có mục đích và hoài bão không? Nêu ra một cách cụ thể và nhớ trích dẫn hoặc diễn ý từ tác phẩm.
- Huck Finn cố gắng tuân theo các quy tắc xã hội, nhưng đến cuối cùng cậu đã hành động theo cảm xúc. Cậu quyết định cứu giúp Jim khỏi bị gửi trả về cho chủ, cho dù điều này là trái luật, vì cậu tin rằng Jim không đáng bị đối xử như nô lệ. Huck đã tự mình quyết định chống lại các giá trị mà xã hội đã dạy cậu.
6
Phân tích mối quan hệ của nhân vật với những nhân vật khác. Nghĩ về cách tương tác của nhân vật với những người khác trong truyện. Nhân vật là người đi tiên phong hay đi theo người khác? Nhân vật có bạn bè thân hay gia đình không? Bạn hãy dùng các dẫn chứng trong tác phẩm để đưa vào bài phân tích.
7
Miêu tả sự thay đổi và trưởng thành của nhân vật xuyên suốt tác phẩm. Hầu hết các nhân vật chính sẽ đều trải qua các xung đột trong suốt diễn tiến của câu chuyện.^{[3]
X
Nguồn nghiên cứu} Một số xung đột đến từ bên ngoài (do các lực tác động từ bên ngoài mà nhân vật không thể kiểm soát, hoặc do hoàn cảnh và những con người xung quanh), trong khi một số xung đột diễn ra trong nội tâm của nhân vật (sự đấu tranh với bản thân khi nhân vật phải xử lý cảm xúc hoặc hành động của chính mình).^{[4]
X
Nguồn nghiên cứu} Nhận vật tốt hơn hay xấu đi ở phần kết? Các nhân vật gây ấn tượng thường thay đổi hoặc trưởng thành hơn trong những tác phẩm giá trị.
- Xung đột bên ngoài của Huck nằm ở mọi sự kiện xảy ra trên hành trình đi dọc dòng sông – những cực nhọc trong chuyến đi, những sự cố không may xảy ra dọc đường, bị cuốn vào những vụ tai tiếng và các âm mưu, v.v… Xung đột nội tâm của Huck đạt đến đỉnh điểm khi cậu quyết định giúp Jim thoát khỏi kiếp nô lệ. Đây là khoảnh khắc cực kỳ quan trọng trong tuyện, khi mà Huck làm theo điều mà trái tim mách bảo thay vì ý thức xã hội của cậu.
8
Tập hợp các dẫn chứng cho bài phân tích. Đảm bảo cung cấp các ví dụ cụ thể từ tác phẩm để hỗ trợ cho những lý lẽ của bạn về nhân vật.^{[5]
X
Nguồn nghiên cứu} Đưa vào bài các trích dẫn để hỗ trợ cho lập luận của bạn, nếu có thể.^{[6]
X
Nguồn nghiên cứu} Nếu tác giả miêu tả một nhân vật có vẻ ngoài cẩu thả, bạn nên cung cấp các chi tiết cụ thể cho thấy đặc điểm này của nhân vật, trích dẫn hoặc diễn ý trực tiếp từ tác phẩm.

Quảng cáo

Phần 3

Phần 3 của 3:
Sử dụng dẫn chứng trong bài luận

1
Hỗ trợ cho bài viết của bạn bằng các dẫn chứng từ tác phẩm. Điều này có nghĩa là bạn nên đưa vào các câu trích dẫn từ tác phẩm mà bạn đang phân tích để chứng minh cho những điểm mà bạn nêu ra trong bài.
- Các trích dẫn từ tác phẩm giúp tăng độ tin cậy của bài viết và sẽ hỗ trợ các lập luận của bạn một cách hiệu quả hơn.
2
Sử dụng phương pháp PIE. Trong tiếng Anh, đó là các chữ viết tắt của Point (chỉ ra), Illustrate (chứng minh) và Explain (giải thích), có nghĩa là bạn sẽ chỉ ra, chứng minh (với trích dẫn từ tác phẩm) và giải thích về việc các trích dẫn đó hỗ trợ cho những điều mà bạn đã nêu như thế nào.^{[7]
X
Nguồn nghiên cứu}
- Ví dụ, bạn có thể viết như sau: Huck Finn đã phát hiện ra con người hoàn toàn mới của mình khi lái bè trên sông. Cậu nhất định cho rằng "Trên những bè lớn như thế này, người chở bè hẳn là phải giá trị lắm." Điều này diễn tả sự tự do và tự hào mà cậu bé liên hệ với chiếc bè.
3
Gắn trích dẫn vào lời của chính bạn. Các câu trích dẫn không bao giờ nên đứng riêng lẻ trong bài luận. Bạn cần dùng lời của mình để "gắn chặt" trích dẫn đó vào câu của bạn trước hoặc sau câu trích dẫn.
- Sai: "Trên những bè lớn như thế này, người chở bè hẳn là phải giá trị lắm."
- Đúng: Cậu nhất định cho rằng "Trên những bè lớn như thế này, người chở bè hẳn là phải giá trị lắm."
- Đúng: "Trên những bè lớn như thế này, người chở bè hẳn là phải giá trị lắm", Huck khăng khăng cho là như vậy.
4
Không trích dẫn quá nhiều. Lời của bạn cần phải chiếm 90% bài phân tích, và 10% còn lại là trích dẫn trực tiếp. Bài luận sử dụng quá nhiều trích dẫn có vẻ như lười biếng và kém hiệu quả, và có lẽ sẽ nhận được điểm kém.

Quảng cáo

Lời khuyên

Viết bản nháp trước để tập hợp các ý tưởng về bài phân tích trước khi chỉnh sửa bài để nộp.
Sử dụng các chi tiết cụ thể từ tác phẩm để hỗ trợ cho mọi luận điểm của bạn.
Sắp xếp bài phân tích của bạn thật cẩn thận. Viết một phần mở bài hấp dẫn người đọc. Đảm bảo mỗi đoạn đều thống nhất và xoay quanh một chủ đề chính. Kết nối bài làm của bạn bằng phần kết luận hoàn hảo.
Các nhân vật cũng có những điểm tiêu cực. Bạn hãy phân tích cả những đặc điểm đó để cho có nhìn sâu hơn về cá tính của nhân vật.