Cách để Nhận diện ong bắp cày

Cùng viết bởi Steve Downs và Megaera Lorenz, PhD

Ong bắp cày là một trong những loài côn trùng bị hiểu sai nhiều nhất. Khi nói đến ong bắp cày thì hầu như mọi người chỉ hình dung ra một loài là ong vàng! Trong thực tế, ong bắp cày là một trong những nhóm côn trùng đa dạng nhất trong thiên nhiên với đủ loài khác nhau. Bạn có thể thu hẹp phạm vi loài ong mà bạn đang nhận diện bằng cách quan sát màu sắc, đặc điểm của ong và tổ ong, nhưng tuyệt đối đừng đến quá gần. Không như ong mật, ong bắp cày không chết sau khi chích, thế nên bạn phải giữ an toàn cho bản thân bằng cách quan sát chúng từ xa!

1

Ong vàng

Đây là loài ong bắp cày phổ biến nhất (và hung dữ nhất). Chúng là loài ong sống thành đàn, do đó bạn có thể trông thấy nhiều con ở cùng một nơi. Những con côn trùng này thường có kích thước dài khoảng 1 cm – 1,5 cm với các sọc vàng và đen đặc trưng. Chúng xây những chiếc tổ ong nhỏ với các tàng ong bao quanh, thường là ở trên cây, trong bụi rậm, trên gác mái và bãi cỏ. Ong vàng là loài ong bắp cày phổ biến nhất ở Bắc Mỹ và rất hung hãn, thế nên bạn hãy tránh xa!^{[1]
X
Nguồn nghiên cứu}
- Ong vàng thường rất quyết liệt khi bảo vệ tổ, do đó bạn hãy cẩn thận, đừng đến bên dưới tổ ong để quan sát. Nói chung, chúng thường hung hăng nhất vào cuối mùa hè và mùa thu.^{[2]
  X
  Nguồn nghiên cứu}
- Ong vàng là những kẻ lang thang kiếm ăn khắp nơi và ăn hầu như mọi thứ, do đó chúng thường gây phiền toái cho con người khi ở ngoài trời. Chúng có thể bu vào thùng rác ngoài trời nếu bạn mở nắp.
- Nhiều người nói đến “ong bắp cày” là nghĩ ngay đến ong vàng.
Quảng cáo

2

Ong bắp cày giấy châu Âu

Ong bắp cày giấy châu Âu là loài ong sống thành đàn nhưng không hung dữ lắm. Chúng có ngoại hình rất giống ong vàng vì có các sọc vàng đen gần như y hệt ong vàng và có kích thước khoảng 2 cm. Ong giấy cũng sống theo đàn nên bạn có thể thấy nhiều con ong lảng vảng xung quanh tổ. Cách tốt nhất để nhận diện một ong bắp cày giấy là quan sát tổ ong. Chúng xây những cấu trúc kềnh càng trông như giấy, thường là ở trên cao các toà nhà hoặc trên cây.^{[3]
X
Nguồn nghiên cứu}
- Ong vàng và ong bắp cày giấy châu Âu có ngoại hình về cơ bản là giống nhau; bạn sẽ cần tìm tổ ong để phân biệt hai loài ong này.
- Không như ong vàng, ong bắp cày giấy châu Âu khá hiền. Chúng có thể đốt nếu cảm thấy bị đe doạ nhưng không bất ngờ xông ra tấn công như ong vàng.
- Tuy có tên là ong bắp cày giấy châu Âu nhưng loài ong này cực kỳ phổ biến ở Bắc Mỹ.^{[4]
  X
  Nguồn nghiên cứu}

3

Ong bắp cày giấy Bắc Mỹ

Loài ong này chủ yếu có màu nâu sẫm với các sọc vàng rất nhạt. Cũng như ong bắp cày giấy châu Âu, ong bắp cày giấy Bắc Mỹ xây những cấu trúc trông như giấy trên các toà nhà và trên cây. Chúng có kích thước nhỉnh hơn anh em họ của chúng ở châu Âu một chút, thường dài khoảng 2cm – 3cm.^{[5]
X
Nguồn nghiên cứu} Ong bắp cày giấy Bắc Mỹ thường ít hung hãn hơn nhều loài ong bắp cày khác, thậm chí ong đực còn không đốt! Thông thường, loài ong này không gây ra nhiều vấn đề lắm.^{[6]
X
Nguồn nghiên cứu}
- Ong bắp cày giấy Bắc Mỹ hiện diện nhiều nhất ở nửa đông của Hoa Kỳ và Canada.
Quảng cáo

4

Ong giết ve sầu

Những con ong bắp cày đáng sợ này là kẻ săn mồi đơn độc. Như cái tên đã gợi ý, loài ong này sống bằng cách săn ve sầu và đẻ ấu trùng vào nó. Do đó, nếu bạn nhìn thấy một con côn trùng đang bay và quắp theo hoặc tấn công một con ve sầu thì có lẽ nó là ong giết ve sầu. Loài ong này có kích thước lớn hơn và có thể đạt đến 5 cm chiều dài. Chúng có màu đen và nâu sẫm với các sọc vàng và cặp cánh hơi đỏ.^{[7]
X
Nguồn tin đáng tin cậy

The Smithsonian Institution

Đi tới nguồn}
- Nếu bạn thắc mắc vì sao lại có nhiều xác ve sầu trong sân nhà mình, có lẽ thủ phạm là một trong số những con ong này. Ong giết ve sầu chui vào đất và sống hoàn toàn đơn độc, vì vậy có thể bạn không hề biết là nó có ở đó!^{[8]
  X
  Nguồn tin đáng tin cậy
  
  The Smithsonian Institution
  
  Đi tới nguồn}
- Loài ong này sẽ đốt nếu bạn làm phiền chúng. Chúng cũng có thể trở nên khá hung hăng, thế nên đừng đến quá gần!

5

Ong vò vẽ châu Âu

Ong vò vẽ châu Âu trông như ong vàng có kích thước lớn nhưng có đầu hơi đỏ. Loài ong này có thể đạt đến chiều dài 4 cm và là oài ong vò vẽ bản địa có kích thước lớn nhất ở Hoa Kỳ. Chúng sống theo đàn nhưng thường giấu tổ bằng cách xây tổ trong các hốc cây, gác mái hoặc các toà nhà bỏ hoang, thế nên có thể bạn không biết chúng từ đâu ra. Cách tốt nhất để nhận biết ong vò vẽ châu Âu là quan sát hành vi của chúng; chúng là một trong số ít loài ong bắp cày hoạt động về đêm và bị thu hút bởi ánh sáng.^{[9]
X
Nguồn nghiên cứu}
- Nếu bạn trông thấy một con ong lao vào cửa kính ban đêm khi trong nhà sáng đèn, rất có thể nó là ong vò vẽ châu Âu.^{[10]
  X
  Nguồn nghiên cứu}
- Loài ong này sẽ tấn công rất dữ dội bất cứ ai đến gần tổ của chúng. Thật không may, tổ của loài ong này hiếm khi ở những nơi dễ thấy, vậy nên có thể bỗng dưng bạn thấy ong vây quanh mình mà không biết chúng từ đâu tới. Nếu bạn nghi ngờ có tổ ong vò vẽ gần nhà, hãy thuê chuyên gia đến xử lý.^{[11]
  X
  Nguồn tin đáng tin cậy
  
  Penn State Extension
  
  Đi tới nguồn}
Quảng cáo

6

Ong bùn

Có nhiều loài ong bùn, nhưng chúng đều có ngoại hình và hành vi tương tự nhau. Ong bùn là loài sống đơn độc và hiếm khi hung hăng với con người. Loài ong này là một trong các loài ong bắp cày dễ nhận biết vì chúng có vẻ ngoài khá lạ so với các loài ong bắp cày khác. Chúng thường có chiều dài khoảng 2 cm- 2,5 cm nhưng cực kỳ mảnh mai. Ong bùn có “eo lưng” rất rõ rệt khiến cho phần bụng và ngòi của chúng trông như tách rời khỏi phần thân trên. Mặc dù trông có vẻ đáng sợ, nhưng loài ong này hầu như vô hại.^{[12]
X
Nguồn nghiên cứu}
- Ong bùn xây tổ bằng bùn và đất. Tổ của chúng thường nhỏ do chúng sống đơn độc.
- Một số con ong bùn xây tổ có hình dạng như đàn ống, trông như các ống gắn song song.

7

Ong vò vẽ hói

Loài ong vò vẽ này hầu như đen hoàn toàn và điểm thêm các đốm trắng vàng. Những đốm trắng/vàng chỉ xuất hiện ở phần thân trên, do đó phần bụng màu đen của nó thường là dấu hiệu nhận biết. Ong vò vẽ hói thường dài khoảng 1,2 cm – 2 cm và sống thành đàn, do đó bạn có thể nhìn thấy nhiều con ong vo ve quanh tổ. Chúng thường xây tổ cao trên cây trông như những quả bóng bầu dục làm bằng giấy.^{[13]
X
Nguồn nghiên cứu}
- Loài ong này thường tấn công các loài ong bắp cày hung hãn khác và không tấn công con người, trừ khi bạn đến gần tổ của chúng trong vòng vài bước. Ong vò vẽ hói thường làm tổ trên cao, do đó chúng thường là loài côn trùng hữu ích trong sân vườn.^{[14]
  X
  Nguồn tin đáng tin cậy
  
  Penn State Extension
  
  Đi tới nguồn}
Quảng cáo

8

Ong bắp cày khổng lồ châu Á

Còn có tên gọi là ong sát thủ, loài ong bắp cày xâm lấn này có kích thước rất lớn. Chúng thường dài đến 5 cm hoặc lớn hơn nhưng có sải cánh rộng đến 7,5 cm. Chúng là loài ong bắp cày lớn nhất thế giới và thường khiến người ta hoảng sợ khi gặp phải. Chúng rất dễ nhận biết nhờ các đốm màu cam và đen đặc trưng. Ong bắp cày khổng lồ châu Á đốt rất đau, nhưng chúng sẽ không tấn công người trừ khi cảm thấy bị đe doạ.^{[15]
X
Nguồn nghiên cứu}
- Loài ong này sống theo đàn trong tổ và xây tổ dưới đất ở những khu vực hoang vắng.^{[16]
  X
  Nguồn tin đáng tin cậy
  
  Penn State Extension
  
  Đi tới nguồn}
- Ở Bắc Mỹ, ong bắp cày khổng lồ châu Á thường chỉ hiện diện ở bang Washington và vùng Tây Bắc Canada. Tuy nhiên, chúng cực kỳ phổ biến ở châu Á.^{[17]
  X
  Nguồn tin đáng tin cậy
  
  Penn State Extension
  
  Đi tới nguồn}
- Loài ong này là loài xâm lấn, có nghĩa là chúng có hại cho hệ sinh thái. Nếu bạn tình cờ bắt gặp ong bắp cày khổng lồ châu Á, hãy gọi chuyên gia đến diệt trừ chúng.
- Nếu bạn sống bên ngoài bang Washington hoặc British Columbia mà trông thấy loài ong này, hãy liên hệ với phòng phát triển nông thôn của bang. Chúng có thể gây nên những thiệt hại nghiêm trọng nếu tiếp tục siinh sôi.^{[18]
  X
  Nguồn nghiên cứu}

9

Ong đào đất

Loài ong kỳ lạ này đào tổ dưới mặt đất và thường ở trong vườn. Có vài loài ong đào đất khác nhau nhưng chúng thường có màu sẫm với các đốm màu vàng hoặc cam trên bụng. Ong đào đất sống đơn độc, do đó bạn sẽ không thấy chúng xuất hiện hàng đàn – trừ khi bạn có một khu vườn thật tươi tốt! Loài ong này săn tìm những con ấu trùng hại cây, thế nên nếu có bắt gặp thì bạn đừng giết chúng. Ong đào đất trông có vẻ đáng sợ, nhưng chúng rất hiếm khi tấn công con người.^{[19]
X
Nguồn tin đáng tin cậy

Penn State Extension

Đi tới nguồn}
- Ong đào đất thường dài khoảng 2,5 cm.^{[20]
  X
  Nguồn nghiên cứu}
Quảng cáo

10

Ong tha cỏ

Loài ong sống đơn độc này xây tổ hoàn toàn bằng cỏ. Có vài phân loài khác nhau, nhưng túm cỏ mà chúng dùng để xây tổ là một dấu hiệu cho biết là bạn đang gặp một con ong tha cỏ. Chúng thường dài khoảng 2 cm và có màu đen bóng. Chúng không tấn công con người và thường được xem là loài côn trùng có ích với vai trò thụ phấn cho cây.^{[21]
X
Nguồn nghiên cứu}
- Ong tha cỏ thường xây tổ ở những vị trí lạ thường. Bạn có thể tìm thấy chúng trong máng xối, cống thoát nước mưa hoặc bậu cửa sổ. Một số còn xây tổ trên mặt đất, ở ngay nơi trống trải trước mắt mọi người!

Lời khuyên

Một số loài ong bắp cày có kích thước nhỏ hơn 0,2 mm! điều này có nghĩa là có loài vi khuẩn còn to hơn một số loài ong.^{[22]
X
Nguồn nghiên cứu} May mắn thay, bạn không phải lo gì về những anh chàng tí hon này – chúng không hứng thú gì với con người.
Nhiều nhà khoa học tin rằng ong mật và nhiều loài ong bắp cày đã tiến hoá để bắt chước nhau, vì cả hai đều có khả năng chích. Người ta cũng cho rằng sự kết hợp màu đen và vàng báo hiệu cho những loài côn trùng hoặc động vật khác biết rằng đừng có đùa với chúng!^{[23]
X
Nguồn nghiên cứu}

Cảnh báo

Nếu bạn bị ong đốt, hãy gọi cho bác sĩ nếu vết chích không lành trong vòng vài ngày, nếu bạn bị chích ở mắt hoặc miệng, nếu da xung quanh vết chích bắt đầu sưng hoặc có mủ, hoặc nếu bạn có các triệu chứng như bị cúm.^{[24]
X
Nguồn nghiên cứu}
Nhiều loài ong bắp cày sống thành đàn, chẳng hạn như ong vàng, sẽ tiết ra pheromone khi chúng cảm thấy nguy hiểm. Điều này có nghĩa là chúng có thể gọi tiếp viện khi bắt đầu tấn công, thế nên bạn hãy rời khỏi đó càng sớm càng tốt.^{[25]
X
Nguồn nghiên cứu}
Người ta có thể bị dị ứng với vết đốt của ong bắp cày cũng như với ong mật. Nếu bạn có chứng dị ứng mà bị ong chích, hãy đến gặp bác sĩ ngay lập tức. Vết chích của ong bắp cày không được điều trị có thể gây tăng huyết áp, phản ứng da, thậm chí mất ý thức.^{[26]
X
Nguồn tin đáng tin cậy

PubMed Central

Đi tới nguồn}