Cách để Làm đai treo tay

Cùng viết bởi Luba Lee, FNP-BC, MS

Đai treo tay có chức năng giữ cố định và bảo vệ cánh tay bị thương. Mặc dù thường được sử dụng khi tay bị gãy xương, nhưng người ta còn đeo đai treo tay cả khi bị đụng giập, bong gân và trật khớp, hoặc trong tình huống khẩn cấp khi nghi ngờ có chấn thương nặng. Bất kể bản chất chấn thương ở cánh tay là gì, đai treo tay thường là vật thiết yếu trong quá trình hồi phục, vì bên cạnh tác dụng nâng đỡ cánh tay, nó còn báo hiệu cho mọi người biết phải cẩn thận với cánh tay của bạn. Biết cách làm đai treo tay ứng biến là một kỹ năng sơ cứu hữu ích; nó có vai trò bảo vệ và giúp nạn nhân dễ chịu hơn trong thời gian chờ đợi sự hỗ trợ y tế.

Phương pháp 1

Phương pháp 1 của 3:
Sử dụng một mảnh vải để làm đai treo tay

1
Tìm một mảnh vải vuông có kích thước phù hợp. Phương pháp này sẽ dùng mảnh vải vuông để mô phỏng chức năng của đai treo tay chuyên dụng. Tuỳ vào chiều cao và khổ người của bạn, kích thước chính xác của mảnh vải có thể sẽ khác nhau. Với đa số mọi người, một mảnh vải vuông có cạnh 1m là phù hợp. Tốt nhất là dùng vải không co giãn – vải co giãn sẽ không thể giữ cho cánh tay bất động và có thể gây chấn thương nặng hơn.^{[1]
X
Nguồn tin đáng tin cậy

Harvard Medical School

Đi tới nguồn}
- Một cách đơn giản để có mảnh vải vuông 1 mét là dùng kéo hoặc dao cắt một chiếc áo gối cũ hoặc vải trải giường không dùng nữa. Khi cấp bách, thậm chí bạn có thể dùng tay xé vải cho vừa với kích thước mong muốn.
- Khi làm đai treo tay, thà rằng bạn dùng mảnh vải quá rộng vẫn tốt hơn là quá nhỏ. Bạn có thể điều chỉnh đai treo tay quá dài bằng cách thắt nút phía sau đầu khi đang đeo tay, nhưng sẽ không có cách nào để nới lỏng đai treo tay khi mảnh vải không đủ dài.
2
Gấp đôi mảnh vải theo đường chéo để tạo thành hình tam giác. Gấp đôi mảnh vải vuông mà bạn đang có theo đường chéo để có một hình tam giác. Khi treo tay, phần vải rộng ở giữa của hình tam giác sẽ nâng đỡ cánh tay và các góc nhọn của hình tam giác sẽ tạo thành phần “cổ áo” thoải mái sau đầu.^{[2]
X
Nguồn tin đáng tin cậy

Harvard Medical School

Đi tới nguồn}
- Nếu vì lý do nào đó mà bạn thấy đai treo tay không được dễ chịu khi gấp đôi, bạn có thể cắt mảnh vải theo đường chéo để tạo thành hình dạng tương tự.
3
Rửa và băng vết thương nếu có trước khi đeo đai treo tay. Khi đeo băng treo tay, cánh tay của bạn sẽ luôn tiếp xúc với bề mặt vải mà nếu tự làm tại nhà thì có thể không vô trùng. Vì vậy, nếu cánh tay bị thương có vết thương hở, điều cực kỳ quan trọng là phải rửa sạch, thấm khô và băng lại cẩn thận trước khi tiếp xúc với vải. Dưới đây là hướng dẫn sơ bộ về cách rửa vết thương nhẹ - đọc Cách để chăm sóc các vết trầy xước nhẹ để biết thêm thông tin. Nếu bạn bị chấn thương nặng hoặc thấy xương nhô ra tại vết thương, đừng cố tự làm đai treo tay - hãy đến bệnh viện ngay lập tức.^{[3]
X
Nguồn nghiên cứu}
- Đầu tiên, rửa vết thương hở NHƯNG không dùng nước quá nóng hoặc quá lạnh. Mở vòi nước chảy chậm, không được để nước chảy mạnh. Nếu bạn làm bất cứ điều nào được khuyến cáo là không được làm, chắc chắn cánh tay của bạn sẽ tổn thương nhiều hơn.
- Loại bỏ sạn đất hoặc các mảnh vụn khác bằng nhíp sạch nếu không rửa trôi được bằng nước.
- Băng vết thương. Dùng băng che kín vết thương mà không để phần keo dính vào vết thương. Nếu cần, bạn có thể đắp một miếng gạc sạch lên trên vết thương trước khi băng.
- Bạn cũng có thể phải sử dụng nẹp. Trong trường hợp này, bạn cần nẹp trước khi đeo đai treo tay.
- Không chạm trực tiếp vào vết thương, trừ khi bạn có kinh nghiệm về chăm sóc y tế.
4
Tháo hết trang sức đeo trên cánh tay bị thương. Tiếp theo, bạn cần tháo tất cả nhẫn, vòng đeo tay và băng tay trên cánh tay bị thương. Nếu cánh tay bị sưng trong thời gian hồi phục, trang sức (nhất là những thứ ôm sát) có thể cản trở máu lưu thông đến cánh tay, gây đau và khó chịu, thậm chí còn có thể bị kẹt.^{[4]
X
Nguồn nghiên cứu}
5
Luồn một đầu mảnh vải bên dưới cánh tay, đầu kia vắt qua vai. Đặt cánh tay bị thương vuông góc 90 độ trước ngực (song song với sàn nhà). Dùng tay kia luồn mảnh vải hình tam giác qua vai bên cánh tay bị thương. Thả phần vải còn lại nằm sau cánh tay đau, với “đỉnh” hình tam giác hướng về phía hông cùng bên với cánh tay đau.^{[5]
X
Nguồn nghiên cứu}
6
Kéo đầu còn lại của đai treo tay qua vai bên kia. Dùng cánh tay không bị thương cầm góc mảnh vải đang hướng xuống sàn kéo lên ngang người, quàng qua vai đối diện tương tự như đầu bên kia của mảnh vải và về phía sau cổ. Hãy nhẹ nhàng, vì mảnh vải giờ đã chạm vào cánh tay bị thương và cánh tay có thể bị giật nếu kéo mạnh. Chiều dài của đai treo tay phải đủ để cánh tay đau có thể treo thoải mái ở góc 90 độ.^{[6]
X
Nguồn nghiên cứu}
- Điều chỉnh sao cho các ngón tay thò ra vừa đủ bên ngoài mép mảnh vải để bạn có thể thực hiện các động tác đơn giản, chẳng hạn như viết, trong khi bàn tay vẫn được nâng đỡ trong đai treo tay.
7
Buộc hai đầu mảnh vải ở sau gáy. Khi đã chỉnh được độ dài của đai treo tay, bạn sẽ buộc hai đầu mảnh vải bằng nút thắt đơn giản sau gáy để giữ cố định. Nếu cần phải điều chỉnh độ cao của đai treo tay, bạn có thể mở nút thắt này và buộc nút mới sao cho mảnh vải treo "cao lên" hoặc "thấp xuống". Chúc mừng bạn! Vậy là bạn đã làm xong chiếc đai treo tay.^{[7]
X
Nguồn nghiên cứu}
- Nếu nút thắt ấn vào gáy gây khó chịu, bạn hãy lót một miếng đệm hoặc chiếc khăn bên dưới.
- Nhớ tránh những sợi tóc sau gáy khi buộc nút. Nếu vô tình buộc cả tóc vào nút thắt thì bạn sẽ bị giật đau mỗi khi di chuyển cánh tay hoặc bước đi.
8
Nếu muốn, bạn có thể dùng kim băng khép kín hai mép của đai treo tay. Nếu có kim băng, bạn hãy ghim hai mép của mảnh vải vào nhau gần khu vực khuỷu tay. Như vậy, bạn sẽ có một “chốt chặn” làm điểm tựa cho khuỷu tay. Nếu không có “chốt chặn” này, cánh tay của bạn có thể bị trượt về phía sau khi bạn cử động hoặc khiến cho vải bị dúm lại ở phần cổ tay.^{[8]
X
Nguồn nghiên cứu}
9
Giữ tư thế đúng khi đeo đai treo tay. Đai treo tay sẽ chuyển trọng lượng của cánh tay bị thương sang lưng trên và cổ. Gánh nặng cộng thêm này có thể gây căng thẳng cho lưng và vai – ngay cả khi không có cảm giác căng, dần dần bạn sẽ thấy mỏi ở vùng giữa hai bả vai khi đeo đai treo tay. Bạn có thể giảm tác động này bằng cách giữ tư thế thẳng và đúng. Xem hướng dẫn vắn tắt về tư thế dưới đây:
- Tư thế đứng khi đeo đai treo tay: Giữ thẳng lưng, vai hơi đưa về sau nhưng thả lỏng. Nâng cao cằm và tránh khom người.
- Tư thế ngồi khi đeo đai treo tay: dựa lưng sát vào ghế nếu ghế có lưng tựa. Giữ lưng thẳng và ở tư thế thẳng đứng. Ngẩng đầu và nâng cao cằm sao cho cổ giữ thẳng. Hai bàn chân đặt sát đất. Đừng khòm lưng hoặc thõng người. Bạn có thể tựa tay vào tay vịn của ghế nếu thấy thoái mái.
- Trong thời gian đeo đai treo tay, bất cứ lúc nào bạn bị đau lưng hoặc cổ dữ dội, hãy đến bác sĩ. Tránh đeo đai treo tay nếu bạn đang có bệnh về cổ hoặc vai.
Quảng cáo

Phương pháp 2

Phương pháp 2 của 3:
Ứng biến trang phục thành đai treo tay

1
Đai treo tay ứng biến đương nhiên không tốt bằng đai treo tay chuyên dụng. So với đai treo tay tự tạo, các sản phẩm hiện đại ưu việt hơn nhiều về mức độ thoải mái, tính hiệu quả và tác dụng bảo vệ. Tuy nhiên, chấn thương cánh tay có thể xảy ra bất ngờ và buộc bạn phải tuỳ cơ ứng biến. Nếu chẳng may bạn bị chấn thương ở nơi hoang dã trong chuyến đi cắm trại, có thể bạn không tìm được vải để làm đai treo tay như mô tả ở trên. Ít ra thì có còn hơn không.
2
Sử dụng áo dài tay để làm đai treo tay. Tận dụng áo len, áo nỉ, áo sơ mi hoặc bất cứ áo nào dài tay cũng được. Buộc hai ống tay áo sau đầu và cẩn thận xỏ cánh tay bị thương qua vòng vừa tạo. Điều chỉnh sao cho mảnh vải nâng đỡ tại điểm nào đó từ cánh tay đến cổ tay – bất cứ vị trí nào bạn thấy thoải mái.^{[9]
X
Nguồn nghiên cứu}
- Cố gắng điều chỉnh độ dài của tay áo sao cho khi buộc lại thì cánh tay của bạn có thể treo ở góc 90 độ (song song với mặt đất).
- Nếu có kim băng, bạn có thể thử “khép kín” phần vải của chiếc áo tại khuỷu tay để làm “chốt chặn” tạm thời cho đai treo tay như đã mô tả ở phương pháp trên.
3
Dùng dây thắt lưng làm đai treo tay. Dây thắt lưng là một phụ kiện rất phù hợp để làm đai treo tay ứng biến nhờ nó có khả năng thắt được thành vòng với các kích cỡ điều chỉnh được. Bạn có thể để khoá thắt lưng ở sau gáy và luồn cánh tay qua vòng thắt lưng. Đặt trọng lượng của cánh tay vào dây thắt lưng dọc theo cẳng tay hoặc cổ tay. Đóng khoá thắt lưng sau gáy sao cho nó nâng đỡ được cánh tay ở góc 90 độ.^{[10]
X
Nguồn nghiên cứu}
- Chiếc khoá thắt lưng đặt sau gáy có thể gây khó chịu, do đó bạn nên xê dịch dây thắt lưng sao cho phần khoá thắt lưng nằm đâu đó ở khoảng giữa cánh tay và cổ. Bạn cũng có thể lót miếng đệm giữa dây thắt lưng và cổ cho dễ chịu hơn.
4
Dùng cà vạt làm đai treo tay. Nếu chẳng may bạn bị chấn thương khi ở văn phòng hoặc khi đang mặc bộ đồ trang trọng thì một chiếc cà vạt có thể biến thành đai treo tay tạm thời. Tương tự như các phương pháp trên, bạn chỉ cần buộc chiếc cà vạt sau gáy và luồn cánh tay qua vòng dây vừa tạo. Điểu chỉnh vị trí và độ dài của đai treo tay tạm thời sao cho cánh tay được treo ở góc 90 độ.
5
Dán băng dính vải. Băng dính vải có thể rất hữu ích trong việc giữ bất động cánh tay. Nhờ có độ chắc, linh hoạt và tương tự như vải, băng dính vải khá thích hợp cho việc này.
- Một vòng dây tạo thành từ băng dính vải có thể thay thế cho dây thắt lưng hoặc cà vạt để nâng đỡ cổ tay, cánh tay và khuỷu tay.
- Sử dụng băng dính vải để giữ cố định cánh tay bị thương vào thân trên nhằm giảm cử động.
- Tránh để keo dính vào da. Mặt keo của băng dính vải phải úp vào nhau để không dính vào da.
6
Tìm sự chăm sóc y tế (và/hoặc đai treo tay thực sự) ngay lập tức. Các tình huống mà bạn cần phải làm đai treo tay bằng trang phục thường xảy ra khi bạn không tiếp cận được sự chăm sóc y tế vì lý do nào đó. Nếu gặp chấn thương nghiêm trọng hoặc kéo dài, bạn cần tìm lời khuyên và sự giúp đỡ của chuyên gia y tế càng sớm càng tốt. Đai treo tay tự chế tuy vẫn tốt hơn là không có, nhưng nó không thay thế được đai treo tay chuyên dụng (chưa kể đến các biện pháp điều trị khác mà chỉ có bệnh viện mới cung cấp được). Cẩn tắc vô ưu – bạn đừng mạo hiểm không đến gặp bác sĩ khiến cho chấn thương có nguy cơ trầm trọng hơn.

Quảng cáo

Phương pháp 3

Phương pháp 3 của 3:
Xử lý trường hợp nghiêm trọng

1
Tìm sự chăm sóc y tế khi bị gãy xương hoặc trật khớp. Một chiếc đai treo tay tự chế có thể là lựa chọn tốt với chấn thương nhẹ ở cánh tay, nhưng nó không đủ để chữa lành trong trường hợp gãy xương hoặc trật khớp nghiêm trọng. Bạn cần đi khám để bác sĩ xem xét chấn thương, chụp x-quang và thảo luận về phương án điều trị. Phác đồ điều trị mà bác sĩ đưa ra có thể bao gồm đeo đai treo tay, nhưng bạn cũng có thể phải bó bột hoặc phẫu thuật. Nếu bạn sử dụng đai treo tay tự chế để cố định xương gãy hoặc cánh tay bị trật khớp, cánh tay của bạn có thể hồi phục không tốt. Bạn có thể cảm thấy khó chịu dai dẳng và cần phải điều trị lâu hơn.
- Các triệu chứng thường gặp khi cánh tay bị gãy bao gồm:^{[11]
  X
  Nguồn nghiên cứu}
  - Đau dữ dội
  - Nhức
  - Sưng
  - Mất khả năng cử động hoặc giảm cảm giác
  - Có khả năng vết thương hở và xương đâm ra ngoài
  - Có hình dạng khác với cánh tay không bị thương
- Các triệu chứng thường gặp khi trật khớp cánh tay (phổ biến nhất là trật khớp vai) bao gồm:^{[12]
  X
  Nguồn nghiên cứu}
  - Đau ở cánh tay, vai và/ hoặc xương quai xanh
  - Biến dạng (sưng u bên trên hoặc gần vai)
  - Sưng
  - Bầm tím
2
Đến thẳng phòng cấp cứu nếu bạn nhin thấy xương ở vết thương. Trường hợp xương gãy đâm ra ngoài da hoặc nhìn thấy xương trong vết thương được gọi là "gãy xương hở". Các kiểu gãy xương này gây dau dữ dội, nguy hiểm và khó điều trị. Lưu ý rằng các dạng chấn thương gây gãy xương hở cũng có thể gây nên các sang chấn khác.^{[13]
X
Nguồn nghiên cứu} Điều cốt yếu là bạn phải được điều trị kịp thời và hiệu quả.
- Đừng cố gắng xếp lại các xương gãy mà không có sự giúp đỡ của chuyên gia y tế có kinh nghiệm. Ngoại lệ cho quy tắc này là các trường hợp đặc biệt và hiếm xảy ra: khi bạn không thể tiếp cận được sự chăm sóc y tế, đồng thời việc xếp lại xương gãy bằng tay vẫn tốt hơn là không làm gì.
3
Chỉ cố gắng xếp lại xương nếu bạn có nguy cơ bị mất chi. Bạn chỉ nên cố gắng xếp lại xương gãy khi có dấu hiệu tuần hoàn kém. Xin nhắc lại: nếu có thể, hãy chờ đợi để bác sĩ xếp lại các xương bị gãy. Trường hợp ngoại lệ là khi xương gãy cản trở máu lưu thông đến chi. Bạn có thể nhận biết chi không nhận được máu nếu vùng chi ở bên kia vị trí xương gãy bị tái nhợt hoặc xanh, không có mạch, mất cảm giác hoặc lạnh dần. Trong các trường hợp này, nguy cơ mất chi lớn hơn mối nguy hiểm xảy ra khi xếp lại xương một cách không chuyên nghiệp hoặc tự xếp lại xương.^{[14]
X
Nguồn nghiên cứu}
- Trong trường hợp này, bạn hãy tìm đọc bài viết “Cách xếp lại xương gãy” để biết thêm thông tin.
Quảng cáo

Lời khuyên

Để giữ cố định đai treo tay, bạn có thể dùng một dải băng dài buộc quanh đai treo tay, xung quanh cánh tay bị thương, nhưng bên dưới cánh tay không bị thương và gắn với nhau bằng kim băng. Điều này ngăn cánh tay cử động khi bạn bước đi hoặc di chuyển.
Nếu không có điều kiện làm đai treo tay kích thước đầy đủ, hoặc nếu được khuyến nghị, bạn hãy làm đai treo tay đơn giản chỉ có phần cổ và cổ tay.
Một ý tưởng khác: Quấn một mảnh vải, khăn, quần bó, quần tất (bất cứ thứ gì có trong tay) quàng dưới cổ tay và vòng qua cổ tương tự như đai treo tay cỡ đầy đủ.
Nếu cánh tay và vai không khá hơn ngay cả khi đã được nâng đỡ (dùng đai treo tay), bạn cần phải đến bác sĩ.
Cố gắng giảm sưng bằng cách chườm đá hoặc túi đậu đông lạnh lên chỗ bị thương trước khi nó trở nên quá tệ. Đừng đắp nước đá trực tiếp lên da để tránh gây tổn thương nặng hơn. Thay vào đó, hãy lót khăn giấy giữa da vài túi chườm đá.
Áo nỉ có mũ trùm đầu có thể dùng làm đai treo tay như áo dài tay. Buộc đầu không có mũ, ghim hai đầu với nhau và cuốn mũ lại để làm đệm cho bàn tay!

Cảnh báo

Nếu bạn nghi ngờ cánh tay, cổ tay hoặc khuỷu tay bị gãy, hay đến gặp bác sĩ.
Một số vấn đề ở vai, ví dụ như viêm quanh khớp vai thể đông cứng, sẽ trầm trọng hơn nhiều khi bạn dùng đai treo tay. Hãy đến gặp bác sĩ càng sớm càng tốt nếu tình trạng đau không khỏi sau khoảng một ngày.
Với những người dễ bị tổn thương và người già, đai treo tay có thể làm trầm trọng hơn các vấn đề ở cổ.