Cách để Đối phó với người nói dối

Bạn có biết một người nào đó dường như không thể thốt ra lời nói thật? Có những người nói dối để được mọi người nghĩ tốt hơn về mình hoặc để đạt được điều họ muốn, có những người thì thực sự tin vào những điều họ nói. Dù là trường hợp nào, đối mặt với người nói dối là một cách hiệu quả để bắt đầu ứng phó với hành vi xấu của họ. Điều quan trọng cần nhớ là, bạn không có khả năng thay đổi người khác – sau cùng, tất cả những gì bạn có thể làm nói lên sự thật. Nếu muốn biết thêm về cách đối phó với người nói dối, bạn hãy đọc tiếp.

Phần 1

Phần 1 của 3:

Đánh giá tình hình

1
Nhận biết khi ai đó nói dối. Sẽ không khó để phát hiện một người đang nói dối nếu bạn biết cần phải để ý điều gì. Khi biết cách nhận ra ai đó đang cố lừa mình, bạn có thể đoán được mức độ nghiêm trọng của vấn đề. Bạn hãy học cách quan sát dáng vẻ và hành động của người đó trong các tình huống bình thường, không áp lực, sau đó đối chiếu với hành động của họ khi bạn nghi ngờ họ nói dối. Dần dần, bạn sẽ có khả năng đọc được ngôn ngữ cơ thể của người đó đủ để phát hiện khi nào thì họ đang nói sai sự thật.
- Kiểm tra xem người đó biểu hiện như thế nào khi bạn hỏi về ngày sinh hoặc quê quán của họ, sau đó so sánh với hành vi của họ khi bạn hỏi một câu khó trả lời hơn, chẳng hạn như cô ấy có từng ăn nằm với bạn trai của bạn hoặc từng làm giả số liệu trong công ty không. Nếu người đó nói sự thật, họ sẽ không có dấu hiệu căng thẳng khi trả lời các câu hỏi khó hơn.
- Quên đi lời khuyên mà có lẽ bạn đã từng nghe, rằng dấu hiệu không giao tiếp bằng mắt cho thấy ai đó đang nói dối; thực tế là từ giai thoại này mà nhiều kẻ nói dối đã cố ý giao tiếp bằng mắt.^{[1]
  X
  Nguồn nghiên cứu}
- Khi nói dối, cơ thể người ta thường có biểu hiện căng thẳng một cách vô thức. Bạn hãy quan sát các dấu hiệu sau:
  - Nụ cười giả tạo chỉ ở trên môi, không thể hiện trên mắt.
  - Giọng nói có âm sắc cao hơn bình thường.
  - Đồng tử giãn nở.^{[2]
    X
    Nguồn nghiên cứu}
  - Chớp mắt rất chậm (và chớp mắt nhanh khi đã nói xong)
  - Cử động chân bồn chồn, chẳng hạn như nhịp ngón chân hoặc xê dịch bàn chân.
  - Sờ lên mặt, chẳng hạn như liên tục che miệng, mắt hoặc mũi.
2
Tìm quy luật của những lời nói dối. Nhiều người nói dối về một số đề tài cực kỳ nhạy cảm đối với họ - thường đó là hành vi xấu của họ trong quá khứ hoặc một sự kiện nào đó khiến họ xấu hổ. Nếu họ thường nói dối khi được hỏi về một chủ đề nhất định, có lẽ bạn chỉ cần dừng lại và đừng gây áp lực. Tuy nhiên, nếu những lời nói dối của họ dường như không tuân theo quy luật nào hoặc vì bất cứ lý do nào thì nghĩa là bạn đang phải đối mặt với vấn đề lớn hơn.
- Nếu một người nào đó luôn nói dối mỗi lần bạn hỏi rằng vì sao bố của cậu ấy luôn vắng nhà, vì sao cậu ấy không tốt nghiệp trung học, hoặc vì sao cậu ấy không chịu nói chuyện với một người nào đó, có lẽ lời đáp cho những câu hỏi này là “không phải việc của bạn”. Trừ khi bạn và người đó có quan hệ tình cảm mật thiết, còn không, bạn không có quyền biết mọi chi tiết về cuộc sống của người khác.
- Tuy nhiên, nếu người đó thường nói dối chẳng vì lý do nào, thậm chí nói dối cả những chuyện dường như nhỏ nhặt, có thể họ là người có thói quen nói dối. Hành vi nói nói dối của họ không theo một kiểu mẫu nào, vì vậy bạn sẽ rất khó thông cảm với mục đích che giấu sự thật của họ.
3
Xác định xem những lời nói dối của người đó có gây hại hay không. Chẳng ai dễ chịu khi phải nghe những lời nói dối, nhưng có một số lời nói dối là vô hại và có những lời nói dối gây ra nhiều tác hại hơn. Trước khi can thiệp, bạn cần tìm hiểu xem những lời nói dối của người đó tác động như thế nào đến bạn, đến bản thân họ cũng như những người có thể có liên quan khác.
- Có phải người đó chỉ tự vệ để khỏi phải nói quá nhiều? Nếu như vậy thì đó không phải là chuyện lớn.
- Có phải người đó nói dối để điều khiển người khác? Có phải mọi người dựa trên những điều người đó nói để ra quyết định mà không nhận ra mình đang bị lừa? Đây là một vấn đề cần phải xử trí.
- Có phải người đó nói dối để che giấu hành vi xấu, chẳng hạn như ăn cắp, gian lận hoặc làm tổn thương người khác? Hành vi này có tác động rất nghiêm trọng.
4
Để ý xem người đó có thích thú khi nói dối không. Có một số người thích nói dối hơn là nói thật. Hành vi này có thể xem như một thói nghiện đem lại cảm giác khoan khoái cho người đó mỗi khi họ thốt ra lời nói dối. Những kẻ nói dối trơ tráo mà không bị phát hiện trong thời gian dài có thể bắt đầu xem nói dối là một cách sống hơn là vì cần thiết. Những kẻ nói dối theo thói quen rất khó sửa chữa, vì đối với họ, hành vi nói dối cũng gây nghiện như bất cứ chứng nghiện nào khác.
5
Tìm những dấu hiệu của kẻ nói dối bệnh lý (pathological liar). Những kẻ nói dối bệnh lý nói ra những điều dối trá xa sự thật đến mức rất dễ nhận biết. Những người này thường tin vào những điều mình nói. Họ kể với bạn những câu chuyện phi lý với vẻ mặt “tỉnh bơ” và nghiêm túc đến mức bạn không thể nào không tin được. Đây là một chứng rối loạn tâm lý. Thật không may, bạn không thể nói với những người này rằng họ đang nói dối, bởi vì bản thân họ tin rằng mình nói thật. Tuy nhiên, bạn vẫn nên đối mặt với những người này để xác định xem liệu một tiếng nói thức tỉnh có thể giúp họ chịu tìm cách trị liệu hay không.

Quảng cáo

Phần 2

Phần 2 của 3:

Đối mặt với kẻ nói dối

1
Ghi chép lại những lời nói dối. Viết ra từng lời nói dối mà bạn nhận ra kèm với những chi tiết diễn giải vì sao bạn biết đó là lời nói dối. Điều tra để có bằng chứng thay vì chỉ dựa vào linh cảm. Bạn cần phải chứng tỏ mình biết chắc chắn rằng họ đang lừa dối.
- Việc đối chất với người nói dối sẽ dễ hơn nhiều nếu bạn thu thập được những bằng chứng “rành rành”, chẳng hạn như email hoặc giấy tờ trái ngược với những gì người đó nói.
- Nếu bạn dựa vào lời người khác để vạch ra lời nói dối, hãy cố gắng tìm được nhiều người thay vì chỉ một người.
2
Nói chuyện riêng với người đó. Vạch rõ hành vi xấu của một người trước mặt những người khác là cách hành xử lạnh lùng và thường không thể giúp người đó thay đổi. Tốt nhất là bạn nên trao đổi với họ ở nơi riêng tư, như vậy cảm giác xấu hổ và lúng túng của họ sẽ không đi đến mức bùng nổ. Bạn hãy bình tĩnh nói rằng bạn tin là người đó đang nói dối. Đưa ra dẫn chứng cụ thể về lời nói dối mà bạn muốn làm cho ra lẽ.
- Đừng gọi người đó là kẻ dối trá. Như đã nói, đầu tiên bạn nên nhẹ nhàng thì tốt hơn. Thường thì người đó sẽ xấu hổ khi bị phát hiện nói dối và sẽ dừng lại.
3
Cho người nói dối cơ hội để giải thích. Quan sát kỹ ngôn ngữ cơ thể của người đó xem có thêm các dấu hiệu chứng tỏ họ đang nói dối không. Lắng nghe họ phân trần. Nếu người đó thừa nhận là họ nói dối và xin lỗi, có thể bạn không cần đẩy cuộc đối đầu đi xa hơn. Nói cho rõ mọi việc và kết thúc cuộc đối thoại bằng cách bày tỏ rằng bạn mong là điều đó không xảy ra lần nữa.
4
Đưa ra bằng chứng về lời nói dối. Nếu người đó tìm cách đối phó, chống chế hoặc tiếp tục nói dối, vậy thì đã đến lúc bạn đưa ra các bằng chứng. Cho người đó xem các email, giấy tờ hoặc các chứng cớ khác mà bạn thu thập được để chứng minh họ đã nói dối bạn. Đến lúc này bạn đã dồn người nói dối vào chân tường, và có lẽ họ sẽ im lặng hoặc bắt đầu xin lỗi.
5
Nói rằng bạn đã mất lòng tin. Lời nói này sẽ rất khó nghe, và người kia có lẽ sẽ khó chịu khi bạn nói không thể tin một lời nào của họ nữa. Giải thích rằng bạn không thể tránh được cảm giác họ có thể sẽ lại nói dối, và bạn sẽ không tin người đó cho đến khi họ chứng minh được sự trung thực của mình trong một thời gian dài.
- Thông thường người ta rất xấu hổ về việc này, và có thể họ sẽ cam kết rằng từ giờ trở đi sẽ nói sự thật.
- Những người nói dối theo thói quen có thể thừa nhận rằng họ nghiện nói dối và nhờ bạn giúp đỡ để chấm dứt hành vi xấu này. Có thể bạn phải đối mặt với họ nhiều lần cho đến khi họ bỏ được thói xấu đó; với một số người thì đó là cuộc chiến không bao giờ kết thúc.
- Những người nói dối bệnh lý và người rối loạn nhân cách chống đối xã hội sẽ không lay chuyển khi bạn đối đầu để làm rõ chuyện với họ. Nói dối là một phần thiết yếu trong nhân cách của những người này.
Maya Diamond, MA
Chuyên gia Tư vấn về Tình yêu và Hôn nhân
Maya Diamond là chuyên gia tư vấn về tình yêu và hôn nhân tại Berkeley, CA. Cô có 11 năm kinh nghiệm trong việc tư vấn cho các cặp đôi có mẫu thuẫn để họ lấy lại sự ổn định, hàn gắn vết thương quá khứ và tạo ra sự kết hợp bền vững, yêu thương. Cô nhận bằng Thạc sĩ về Tâm lý học Thân nghiệm của Viện Nghiên cứu Tích hợp California vào năm 2009.

Maya Diamond, MA
Chuyên gia Tư vấn về Tình yêu và Hôn nhân

Bạn có thể tìm dịch vụ tư vấn nếu đang ở trong một mối quan hệ với người nói dối. Maya Diamond, chuyên gia hẹn hò và mối quan hệ cho biết: "Nếu bạn thấy người ấy nói dối, hãy cho họ biết quan sát của bạn, chia sẻ cảm giác của bạn và đề nghị cách để họ xử lý huống tương tự trong tương lai. Nếu đó là một lời nói dối nghiêm trọng, có thể bạn nên tham gia trị liệu cho cặp đôi để vượt qua sự đổ vỡ lòng tin hoặc cảm giác bị phản bội, đồng thời chữa lành vết thương trong mối quan hệ đó."
6
Gợi ý cho người đó điều trị tâm lý nếu cần thiết. Bạn hãy nói với họ rằng thói quen nói dối quá mức hoặc nói dối một cách vô thức có thể điều trị được. Khuyến khích người đó tìm sự giúp đỡ bên ngoài trước khi đánh mất lòng tin của tất cả mọi người. Những điều dối trá thì trước sau gì cũng lộ ra – và hậu quả là họ có thể mất công việc, hủy hoại các mối quan hệ và làm hỏng các cơ hội sống trung thực hơn.

Quảng cáo

Phần 3

Phần 3 của 3:

Xử lý hậu quả

1
Hiểu rằng có thể phải mất một thời gian để người đó thôi nói dối. Những người đã quen nói dối thường không thể từ bỏ thói quen này ngay lập tức. Đừng ngạc nhiên nếu sau này bạn lại bắt gặp họ nói dối. Tùy vào mối quan hệ của bạn với người đó, có thể bạn muốn hoặc không muốn tiếp tục giúp đỡ họ ngừng nói dối bằng cách lặp đi lặp lại các bước thu thập các bằng chứng, đối mặt để vạch rõ lời nói dối và báo với họ rằng lòng tin đã bị phá vỡ.
2
Biết rằng bạn không có khả năng thay đổi hành vi của người khác. Xét cho cùng, bạn không thể biết người ta đang nghĩ gì trong đầu. Nếu một người muốn ngừng nói dối, họ sẽ phải cam kết và giữ lời. Nếu người đó không muốn thay đổi thì bạn hoàn toàn không thể làm gì được.
3
Bảo vệ bản thân khỏi bị người nói dối làm hại. Việc đối phó với kẻ nói dối dễ khiến người ta nản lòng. Ngay khi bạn tưởng rằng có thể bắt đầu lấy lại lòng tin thì người đó lại khiến bạn thất vọng và buộc bạn phải làm lại từ đầu. Điều quan trọng mà bạn cần làm là tránh người đó và dành thời gian cho những người mà bạn có thể tin tưởng. Bạn cũng có thể cân nhắc tìm chuyên gia tư vấn để giúp bạn xử lý những cảm xúc lẫn lộn phát sinh khi ở gần kẻ nói dối.
- Đừng để bị ám ảnh bởi những lời nói dối của người đó. Đảm bảo rằng bạn nắm được sự thật. Những kẻ giỏi nói dối có tài nói dối như thật, và điều quan trọng là bạn phải phân biệt được sự thật trong những chuyện bịa đặt.
- Chấm dứt quan hệ với người nói dối nếu tình hình vượt khỏi tầm tay bạn. Đừng để mình bị cuốn vào vấn đề của họ. Đến một lúc nào đó, có thể bạn cần phải từ bỏ một mối quan hệ độc hại. Sau khi đã làm tất cả những gì có thể, bạn hãy cắt đứt với họ và bắt đầu chữa lành cho mình.
Quảng cáo

Lời khuyên

Khi đối mặt với người nói dối, bạn hãy tập trung nói về sự phản bội lòng tin và điều đó tác động như thế nào đến mối quan hệ của hai bên.
Đừng gây chiến, vì điều này có thể khiến tình hình xấu thêm.
Tránh xa những người hay nói dối.
Suy nghĩ xem nguyên nhân nào khiến họ nói dối. Có thể họ mong muốn được chú ý, và đó là lý do không phải lúc nào cũng phủ nhận được, hoặc có thể họ có những vấn đề mà họ không dám đối mặt.
Chỉ nói sự thật. Những người nói dối ghét nghe sự thật, bởi vì khi đó họ bị phơi bày trước thực tế và buộc phải chịu thua.
Lắng nghe thật kỹ khi người đó nói. Người nói dối thường hay bị lỡ lời và kể câu chuyện của họ hơn một lần mà nếu nghe kỹ bạn sẽ nhận thấy sự mâu thuẫn.
Đừng quyết định những vấn đề quan trọng dựa trên những lời mà người nói dối kể với bạn.
Những kẻ nói dối với chủ đích làm hại bạn có thể nói đến mức khiến cho gần như tất cả mọi người chống lại bạn. Bạn buộc phải vạch mặt kẻ nói dối và cho mọi người biết sự thật. Những kẻ nói dối lạnh lùng sẽ không mảy may quan tâm đến người bị hại bởi lời nói của họ.
Cố gắng hiểu nguyên nhân khiến người đó nói dối và ứng xử cho phù hợp. Hãy giúp họ nếu như bạn có thể làm được điều gì đó. Nếu không, bạn hãy tránh đi.
Cẩn thận khi vạch mặt một kẻ nói dối, đặc biệt nếu người đó có tính bạo lực. Đôi khi những người này nổi xung thiên để khỏi phải nói sự thực, hoặc họ có thể bẻ cong những lời nói của bạn, kích động bạn và cố vu khống bạn nói dối.

Cảnh báo

Cơn giận dữ và những lời nói gay gắt chỉ làm tăng sự thù ghét và chứng tỏ những lời nói dối của họ về bạn là đúng. Đừng mắc mưu người đó khi bạn tự biến mình thành người nhỏ mọn, vì điều này chính là mong muốn của một kẻ nói dối chuyên đâm sau lưng và ngấm ngầm làm hại người khác.